Ευχή και κατάρα

άρθρο του Αντώνη Καρακούση

Ο σλοβένος αριστερός νεο-φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ, θέλοντας να περιγράψει την κατάσταση στον κόσμο, επικαλέστηκε, πριν από μερικούς μήνες σε ομιλία του στην Αθήνα, τους Κινέζους, οι οποίοι όταν θέλουν να καταραστούν κάποιον του εύχονται να ζήσει σε ενδιαφέροντες καιρούς.
Η αλήθεια είναι ότι όντως οι καιροί που ζούμε είναι ενδιαφέροντες, ότι ο κόσμος αλλάζει με ταχύτητες μεγάλες, ότι κατά πάσα βεβαιότητα ζούμε και θα ζήσουμε καταστροφές και ανατροπές, αλλά και μαζί την οικοδόμηση του νέου κόσμου, την υιοθέτηση νέων αξιών και την επικράτηση νέων αντιλήψεων στη ζωή των ανθρώπων. Υπάρχουν πολλά σημάδια πια ότι ο παλιός κόσμος υποχωρεί και πέφτει. Η νέα ζωή δείχνει να μην αντέχει τα δεσμά, να μη συμβιβάζεται με τα ανελεύθερα και τα πολύ δεσμευτικά, ούτε με τα καταφανώς άδικα.
Δεν αντέχει επίσης τα κατά συνθήκην ψεύδη.
Είναι τόσο διαφανής η εποχή, τόσο πολλά τα εργαλεία και τα μέσα μετάδοσης των πληροφοριών, που όλα αποκαλύπτονται, όλα έρχονται στο φως, ακόμη και το μικρότερο γεγονός μπορεί να προκαλέσει έκθεση μεγίστη.
Επιπλέον, επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, ευνοεί τη διάδοση των ιδεών, των πληροφοριών, καθιστά τους στόχους και τους σκοπούς κοινούς, συνενώνει και κινητοποιεί τους ανθρώπους, δίνει δύναμη στα πλήθη μοναδική, την ισοπολιτεία και τη δημοκρατία μπορεί να κάνει πραγματικότητα. Oπως έχει επισημάνει προ διετίας και ο Μπρεζίνσκι, είναι η πρώτη φορά που τόσο πολλοί άνθρωποι στον κόσμο ενδιαφέρονται για την πολιτική και διαθέτουν τα μέσα και τη διάθεση να κινητοποιηθούν.
Είναι αυστηροί κριτές, απλοί στις σκέψεις, λιτοί στον βίο, έτοιμοι να απομυθοποιήσουν την πολιτική, τους επιχειρηματίες, τους τραπεζίτες, τους δημοσιογράφους, τους πάντες που διαθέτουν ισχύ και ασκούν εξουσία.
Αυτός ο νέος τύπος πολιτών, κυρίως νέων σε ηλικία, διαμορφώνει τάσεις και αντιλήψεις στον κόσμο, μεταφέροντας κύματα αλλαγής παντού.
Συναντάται πλέον και εδώ, διακρίνονται τα πρόσωπα από τις συνήθειες, από τις νυχτερινές ποδηλατοδρομίες, από την ιδιαίτερη άθληση που επιχειρούν, από τον τρόπο που διασκεδάζουν, από τα χάπενινγκ που διοργανώνουν, από τον τρόπο με τον οποίο γενικώς κινούνται στα μεγάλα αστικά κέντρα, από τα ενδιαφέροντά τους στη μουσική, στον κινηματογράφο, στο θέατρο, και κυρίως από την κριτική τους διάθεση απέναντι στην τηλεόραση και τα μίντια.
Είναι φανερό ότι η τρέχουσα πολιτική και οικονομική ελίτ, εγχώρια και διεθνής, δεν μπορεί να προσεγγίσει τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τη νέα αντίληψη για την ίδια τη ζωή που αυτός ο νέος τύπος πολιτών μεταφέρει.
Επιμένει στα παλιά, στα στερεότυπα ενός συστήματος που παρήγαγε την κρίση, και δεν εννοεί να κατανοήσει ότι πρέπει να αλλάξει, γιατί απλούστατα το μοντέλο δεν μπορεί να υποστηριχθεί άλλο εις βάρος της ζωής και της προσωπικότητας των ανθρώπων. Το μοντέλο επί της ουσίας συγκρούεται με τον κόσμο, με τη μεγάλη μάζα των ανθρώπων και- το κυριότερο- έρχεται αντιμέτωπο με μια ιδιαίτερη νέα γενιά, που είναι μορφωμένη, ενημερωμένη και διεκδικεί ανθρώπινες αξίες και προοπτικές, τις οποίες το παλιό μοντέλο δεν μπορεί να προσφέρει.
Νομοτελειακά λοιπόν- άγνωστο πότε- θα αμφισβητηθεί, θα κλονισθεί και στο τέλος ή θα αλλάξει ή θα πέσει.
Το κακό είναι ότι εδώ η κρίση είναι πολλαπλή και θα επιταχύνει τις διαδικασίες. Η αμφισβήτηση θα έλθει νωρίτερα, ίσως πριν την ώρα της, δεν θα ταυτισθεί με αντίστοιχες κινήσεις στον υπόλοιπο κόσμο.
Γι΄ αυτό και οι συνέπειες θα είναι βαριές και η δυσκολία μεγαλύτερη. Εδώ όντως η ευχή να ζήσει κανείς σε ενδιαφέροντες καιρούς μπορεί να ισοδυναμεί με κατάρα.